มงคลที่ 5 การทำบุญไว้ในปางก่อน
ตั้งจิตเป็นกุศลในช่วงเข้าพรรษา ปฏิบัติตนเพื่อสะสมบุญ ตาม
ปุพเพ จ กตปุญณตา
บุญหมายถึง การกระทำดี คุณงามความดี
การทำบุญไว้ในปางก่อน หมายความว่า
ได้อบรมความดี บำเพ็ญบุญบารมี
ในกาลที่ล่วงแล้วเป็นลำดับมา
เป็นเหตุให้บุคคลแลเห็นผล
แห่งความดีที่ตนได้รับอยู่ในปัจจุบัน
บุญบารมี คือ บารมี 10 ประการ อันประกอบด้วย
ทานบารมี ศึลบารมี เนกขัมมบารมี ปัญญาบารมี
วิริยบารมี ขันติบารมี สัจจบารมี อธิษฐานบารมี
เมตตาบารมี และ อุเบกขาบารมี
บารมีดังกล่าวนี้ ชายและหญิง ผู้เกิดมาในชาติปัจจุบัน
พอรู้ความก็ได้เริ่มบำเพ็ญบารมี ทั้งนี้อย่างใดอย่างหนึ่ง
หรือคุณความดีอย่างอื่นๆ ด้วยความอุตสาหมาจนถึงวันวานนี้ก็ดี
ผู้ได้บำเพ็ญบารมีเหล่านี้ หรือคุณความดีอย่างอื่นอีก
มาแต่ชาตติอดีตชื่อว่าเป็นผู้มีบารมีมาก่อน ได้ทำบุญไว้ในปางก่อน
ธรรมดาบุคคลย่อมปรารถนาความเจริญแก่ตน ด้วยกันทั้งนั้น
แต่ความเจริญที่บุคคลปรารถนาอยู่นั้น เป็นตัวผล
บุคคลจะได้ด้วยการลงทุนทำความดีอันเป็นเหตุไว้ก่อน
ถ้าเป็นแต่เพียงปรารถนาแต่มิได่ลงทุนทำความดี
ผลอันเป็นกำไรจะมีมาแต่ไหน
เพราะฉนั้น บุคคลผู้ปรารถนาผลดีคือความเจริญ
จึงควรอบรมความดีคือบุญอันเป็นตัวเหตุก่อน
เมื่อได้อบรมบุญอันเป็นเหตุไว้ก่อนแล้ว
ผลคือความเจริญแม้ไม่ต้องปรารถนาก็คงจะมีมาเป็นแน่
อนึ่งบุคคลผู้ได้กระทำบุญนั้น
ท่านเปรียบว่าเป็นประดุจฝังขุมทรัพย์ไว้
ทั้งเป็นขุมทรัพย์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก
เพราะเป็นของใช้ที่ใช้ไม่รู้จักหมด
สมบัติแม้ของมหาเศรษฐีนับด้วยโกฏิ
ถ้าเจ้าของไม่รู้จักประหยัด ใช้สุร่ยสุร่าย
ไม่รู้จักใช้ในทางอันควร และไม่ควร
จนรายจ่ายท่วมรายได้เสมอ
ก็ต้องถึงคราวหมดสิ้นลงในคราวหนึ่ง
ส่วนขุมทรัพย์คือบุญ
แม้จะใช้จ่ายประการใดก็ไม่รู้จักหมดสิ้น
กลับจะเป็นทางเพิ่มพูนให้เกิดความเจริญยิ่งขึ้นเสียอีก
ประดุจบุคคลใช้ทุนหมุนเวียนให้เกิดกำไรยิ่งขึ้นฉะนั้น
ขุมทรัพย์คือบุญ
ท่านจัดว่าเป็นขุมทรัพย์อันมั่นคงที่สุดในโลก
เพราะความดีที่บุคคลใดกระทำไว้ก็เป็นของบุคคลนั้นเสมอไป
ไม่มีโจรคนใดที่สามารถจะลักหรือแย่งชิงนำไปได้
ทั้งจะติดตามตัวไปได้ในที่ทุกสถาน
แม้ทรัพย์ที่บุคคลฝากไว้ในธนาคาร
อันนับว่าเป็นหลักฐานมั่นคง ก็ยังไม่มั่นคง
ปุพเพกตปุญณตาคุณ
เป็นที่ตั้งแห่งความสมบูรณ์ด้วยคุณสารสมบัติ
ด้วยเหตุประการฉะนี้ สมเด็จพระสัมมามัมพุทธเจ้า
จึงได้ทรงตรัสสรรเสริญไว้ว่า
เป็นสมบัตจักรประการหนึ่งประดุจล้อรถ
อันพาผู้ขึ้นให้ลุถึงสถานนที่มุ่งหมายฉะนั้น
เพราะเหตุที่การได้ทำบุญไว้ในปางก่อน
เป็นต้นทุนไห้เกิดกำไรคือความเจริญในปัจจุบัน
พระพุทธองค์จึงตรัสการทำบุญไว้ในปางก่อนเป็น อุดมมงคล
หลักปฏิบัติมงคล 38 ประการของคนดี
พระธรรมโกศาจาารย์
