สิ่งสำคัญอยู่ที่การตามรู้ใจตนเอง
และรับรู้ถึงแรงกระตุ้นที่ก่อให้เรากระทำลงไปด้วย
คนส่วนใหญ่ไม่เคยรับรู้แรงกระตุ้นทีผลักดันให้ตนพูดหรือกระทำ
หรือหากรู้สึกถึงแรงผลักดันนั้นได้ก็มักจะเข้าไปประเมินตัดสินมัน
สติ(การระลึกรู้)คือการดำรงจิตอยู่กับปัจจุบันขณะ
ตามรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนั้นๆ ตามความเป็นจริงโดยไม่มีการปรุงแต่ง
จิตของตัวเองคือสิ่งสำคัญที่พึงตามรู้
สติเป็นธรรมชาติส่วนหนึ่งของเรา
เราจึงพัฒนาสติได้ง่ายๆอย่างเป็นธรรมชาติ
จิต เป็นสิ่งเดียวที่เราเข้าไปประจักษ์แจ้งโดยตรง
ในที่นี้หมายรวมทั้งความคิด ความรู้สึก ทัศนะคติ
สิ่งอื่นใดนอกนั้นล้วนเกิดจาการอนุมานเอาทั้งสิ้น
ในขณะที่เราก้มลงมองมือ เราคิดว่าเรามองเห็นรูปร่างและสีสันของมือ
ที่จริงแล้วมันต้องผ่านกระบวนการหลายขั้นตอนทีเดียว
ลองนึกดูสิว่า คุณจะเห็นรูปร่างกับสีสันได้อย่างไรกัน อะไรคือรูปร่าง อะไรคือสีสัน
เพื่อนคนหนึ่งรายงานอาตมาว่า
ในขณะที่นั่งกรรมฐานอยู่ เขารับรู้การได้ยินเสียง
เริ่มแรกเขารู้สึกว่าได้ยินเสียงนั้นดังมาจากไกลๆ
ต่อมาสติคมชัดขึ้น เขารู้สึกว่าเสียงมันดังอยู่ในหู คือเกิดในหูนี่เอง
ครั้นสติคมชัดขึ้นไปอีก กลับพบว่า เสียงนั้นเกิดขึ้นในจิต
หากไม่มีจิต เสียงไม่มีทางจะเกิดขึ้นได้เลย
กรรมฐานคือการเข้าไปเห็นสิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนั้นๆ ตามความเป็นจริง
การเจริญกรรมฐานเป็นการสื่อสารภายในหรือการทำความเข้าใจชีวิต(ปัญหา)ในเชิงลึก
